V
Luật BHXH đã đi vào cuộc sống. Hệ thống an sinh xã hội là một trong những công cụ giữ nền kinh tế thị trường phát triển bền vững. BHXH là một trụ cột của hệ thống an sinh đó, thế nhưng trong những soạn thảo và ban hành quy định (lập pháp, lập quy) về BHXH cũng không đơn giản, vừa làm vừa sửa, sai ít sửa ít – có nói mới sửa. Cuộc sống có nhu cầu thì không thể chờ đợi hay quá cầu toàn.
1.- Không chỉ ở Việt Nam, nước khác cũng có tình trạng quy định chưa hợp lý, phải sửa. Quan trọng là sửa cho đúng và cho nhanh. Sau một thời gian áp dụng chính sách, chúng ta đã thấy những điểm bất hợp lý cần sửa ngay.
Thứ nhất là quy định “nếu doanh nghiệp nợ nghĩa vụ đóng BHXH, BHTN ba tháng trở lên thì người lao động chưa được trợ cấp”. Nguồn quỹ BHTN do người lao động (NLĐ) đóng 1%, doanh nghiệp đóng 1% và Nhà nước góp 1% trên quỹ lương. Phần của doanh nghiệp và NLĐ do doanh nghiệp đóng, nhưng nhiều doanh nghiệp lại đang nợ. Nếu nợ trên ba tháng thì NLĐ của doanh nghiệp đó không được chốt sổ và chưa được nhận BHTN. Doanh nghiệp vi phạm luật mà NLĐ lại bị chế tài là bất hợp lý. Do vậy phải làm thủ tục chốt sổ và công nhận BHTN cho NLĐ, mặt khác cho phép cơ quan bảo hiểm được áp dụng phạt hành chính và có cơ chế ra lệnh trích tài khoản của doanh nghiệp để đóng BHTN. Mặt khác, do vẫn còn tình trạng chủ doanh nghiệp bỏ trốn hoặc phá sản nên không đóng BHTN, Nhà nước nên lập quỹ dự phòng và trong khi chờ thủ tục phá sản hay phát mãi tài sản, NLĐ sẽ được hưởng BHTN từ quỹ này.
Thứ hai, nếu doanh nghiệp trì hoãn hoặc làm sai khâu chốt sổ bảo hiểm xã hội khiến việc đăng ký BHTN bị chậm thì NLĐ phải chờ đến khi chốt sổ xong mới được hưởng. Chúng ta đều biết là khi thất nghiệp NLĐ ở vào thế yếu, hoàn cảnh lại bức bách, vì vậy phải tránh cho họ bị phụ thuộc vào các “thủ tục” của doanh nghiệp.
Theo quy định của Bảo hiểm thất nghiệp trong vòng 7 ngày kể từ ngày mất việc, chấm dứt hợp đồng lao động, người lao động phải đi đăng ký thất nghiệp. Trong vòng 15 ngày sau đó, người lao động phải nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp. Tổng cộng người lao động chỉ có 22 ngày hoàn tất hồ sơ. Thời gian như vậy là quá gấp không thể hoàn thành được. Thiết nghĩ nên có cách giải quyết nào để vừa thực hiện đúng quy định của Luật BHTN lại vừa giúp người lao động có những giải pháp hữu hiệu để thực hiện được luật này.
2.- Tính thống nhất giữa quy định tham gia BHXH và BHTN không có
BHXH quy định dù DN chỉ có 1 người lao động cũng buộc tham gia BHXH, trong khi đó BHTN quy định DN có từ 10 lao động trở lên mới là đối tượng tham gia BHTN. Cái này cần phải cân nhắc để chỉnh sửa cho phù hợp. Không nhẻ dù DN chỉ có 9 lao động trờ xuống không được tham gia BHTN.
1.- Không chỉ ở Việt Nam, nước khác cũng có tình trạng quy định chưa hợp lý, phải sửa. Quan trọng là sửa cho đúng và cho nhanh. Sau một thời gian áp dụng chính sách, chúng ta đã thấy những điểm bất hợp lý cần sửa ngay.
Thứ nhất là quy định “nếu doanh nghiệp nợ nghĩa vụ đóng BHXH, BHTN ba tháng trở lên thì người lao động chưa được trợ cấp”. Nguồn quỹ BHTN do người lao động (NLĐ) đóng 1%, doanh nghiệp đóng 1% và Nhà nước góp 1% trên quỹ lương. Phần của doanh nghiệp và NLĐ do doanh nghiệp đóng, nhưng nhiều doanh nghiệp lại đang nợ. Nếu nợ trên ba tháng thì NLĐ của doanh nghiệp đó không được chốt sổ và chưa được nhận BHTN. Doanh nghiệp vi phạm luật mà NLĐ lại bị chế tài là bất hợp lý. Do vậy phải làm thủ tục chốt sổ và công nhận BHTN cho NLĐ, mặt khác cho phép cơ quan bảo hiểm được áp dụng phạt hành chính và có cơ chế ra lệnh trích tài khoản của doanh nghiệp để đóng BHTN. Mặt khác, do vẫn còn tình trạng chủ doanh nghiệp bỏ trốn hoặc phá sản nên không đóng BHTN, Nhà nước nên lập quỹ dự phòng và trong khi chờ thủ tục phá sản hay phát mãi tài sản, NLĐ sẽ được hưởng BHTN từ quỹ này.
Thứ hai, nếu doanh nghiệp trì hoãn hoặc làm sai khâu chốt sổ bảo hiểm xã hội khiến việc đăng ký BHTN bị chậm thì NLĐ phải chờ đến khi chốt sổ xong mới được hưởng. Chúng ta đều biết là khi thất nghiệp NLĐ ở vào thế yếu, hoàn cảnh lại bức bách, vì vậy phải tránh cho họ bị phụ thuộc vào các “thủ tục” của doanh nghiệp.
Theo quy định của Bảo hiểm thất nghiệp trong vòng 7 ngày kể từ ngày mất việc, chấm dứt hợp đồng lao động, người lao động phải đi đăng ký thất nghiệp. Trong vòng 15 ngày sau đó, người lao động phải nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp. Tổng cộng người lao động chỉ có 22 ngày hoàn tất hồ sơ. Thời gian như vậy là quá gấp không thể hoàn thành được. Thiết nghĩ nên có cách giải quyết nào để vừa thực hiện đúng quy định của Luật BHTN lại vừa giúp người lao động có những giải pháp hữu hiệu để thực hiện được luật này.
2.- Tính thống nhất giữa quy định tham gia BHXH và BHTN không có
BHXH quy định dù DN chỉ có 1 người lao động cũng buộc tham gia BHXH, trong khi đó BHTN quy định DN có từ 10 lao động trở lên mới là đối tượng tham gia BHTN. Cái này cần phải cân nhắc để chỉnh sửa cho phù hợp. Không nhẻ dù DN chỉ có 9 lao động trờ xuống không được tham gia BHTN.
